«خداوند عجلهای برای انجام کارها ندارد» – این باور قلبی آنتونی گائودی بود زمانی که دست به طراحی و ساخت یکی از بزرگترین پروژههای معماری جهان زد.
نابغه معماری اسپانیا به خوبی میدانست ساخت پروژه عظیم کلیسای «لا ساگرادا فامیلیا» هیچگاه در طول حیاتش به پایان نخواهد رسید، با اینحال تمامی عمر خود را صرف خلق یکی از شگفتانگیزترین پروژههای معماری و مهندسی جهان کرد.
146 سال بعد، کلیسای جامع «لا ساگرادا فامیلیا» همچنان یک شاهکار نیمه تمام است. با این وجود این بنای عظیم در حال ساخت، سالانه بیش از دو و نیم میلیون بازدیدکننده از سراسر دنیا را به سوی خود جذب میکند و پربازدیدترین جاذبه توریستی کشور اسپانیا به شمار میآید.
با ما همراه شوید تا پا به دنیای پر از زییایی و شگفتی ساگرادا فامیلیا بگذاریم.
به لحظه تولد عیسی مسیح اختصاص دارد. مجسمههای حیوانات، گیاهان و صحنههای کتاب مقدس در آن دیده میشود. سبک آن شلوغ و پر از جزئیات طبیعی است.
ستونهای بلند به شکل درختان، حس یک جنگل روحانی را القا میکنند. نور طبیعی از شیشههای رنگی عبور کرده و فضایی معنوی و آرامشبخش ایجاد میکند.
رنج و به صلیب کشیده شدن عیسی مسیح را به تصویر میکشد. مجسمههای ساده و هندسی، حس اندوه و قربانی شدن را منتقل میکنند. طراحی این بخش را ژوزپ ماریا سوبیراک انجام داده است.
مسیر انسان به سوی خدا و شکوه ابدی را نشان میدهد. این نما هنوز در حال ساخت است و پس از تکمیل، باشکوهترین بخش کلیسا خواهد بود.
با بالا رفتن از برجها میتوان چشماندازی فوقالعاده از بارسلونا داشت. هر برج نمادی از یکی از شخصیتهای مسیحیت است، مانند عیسی، مریم و حواریون.
یکی از قدیمیترین بخشهای کلیسا و محل دفن آنتونی گائودی. دارای معماری زیبا با موزاییکها و تزئینات چشمنواز است.
موزه در نزدیکی نمای مصائب قرار دارد و شامل نقشهها، مدلهای اولیه گائودی و اسناد روند ساخت کلیساست.
ساختمانی که گائودی برای فرزندان کارگران کلیسا طراحی کرد و نمونهای از سبک منحصربهفرد و تجربی او در معماری است.
در اواخر دهه 1860 میلادی یک کتابفروش کاتولیک از اهالی کاتولونیا، برای سفر عازم ایتالیا شد. جوزف ماریا بوکابِلا، از اعضای یک جامعه مذهبی معروف به جوزفیتها بود که ارزشهای خانواده مسیحی، یعنی عیسی مسیح، مریم مقدس و یوسف نجار را ترویج میدادند.
بوکابِلا در طول سفر خود از کلیسای جامع «پتر مقدس» در رم و بازیلیکای «خانه مقدس» در لورتو بازدید کرد. او که از زیبایی و عظمت این مکانهای مقدس بسیار شگفتزده شده بود، تصمیم گرفت تمام زندگی و ثروت خود را وقف ساخت بنایی باشکوه در زادگاهش کند. او یک قطعه زمین در منطقه آزامپال بارسلون خریداری کرد که در آن زمان بیشتر زمینهای کشاورزی بود و شهر امروزی بارسلون به مرور زمان در اطراف این کلیسای جامع شکل گرفت.
بوکابلا یک معمار جوان به نام فرانسیسکو دو پائولا دل ویار را استخدام کرد که پیش از این تعدادی کلیسا را در منطقه کاتالونیا ساخته بود. او از دل ویار خواست با الهام از بازیلیکای خانه مقدس در لورتو، یک کلیسای گوتیک طراحی کند که تمرکز آن بر روی خانواده باشد و به همین دلیل، بعدها آن را لا ساگرادا فامیلیا یا «کلیسای جامع خانواده مقدس» نامیدند.
ساخت کلیسا در 18 مارس 1882 آغاز شد ولی بوکابلا از طرح اولیه دل ویار راضی نبود و معتقد بود طراحی او فاقد عظمت است. این اختلافات در نهایت منجر به استعفای ویار شد. یکی از دوستان معمار بوکابلا، یکی از شاگردان خود به نام آنتونی گائودی را برای انجام پروژه پیشنهاد داد. گائودی در آن زمان 31 سال داشت و تا آن زمان تنها برروی چند پروژه کوچک کار کرده بود. با این حال پروژه ساخت ساگرادا فامیلیا به گائودی سپرده شده تا او بزرگترین بنای مذهبی جهان را خلق کند.
گائودی پیرو مکتب گوتیک طبیعتگرایانه بود. او معتقد بود که طبیعت منبع نهایی زیبایی است و درک اصول آن نقشی کلیدی در خلق یک بنای موزون ایفا میکند. این باور پایه و اساس طراحی و ساخت ساگرادا فامیلیا را شکل داد.
گائودی سعی داشت با تقلید از طبیعت، شاهکاری خلق کند که داستان مسیحیت را بازگو نماید. عشق او به طبیعت در عناصر ساختاری کلیسا به خوبی منعکس شده است. آنچه گائودی به دنبال خلق آن بود برخلاف تمامی اصول و شیوههای مرسوم معماری بود و بیشتر به رویایی دست نیافتنی شبیه بود.
ساخت ساگرادا فامیلیا نیازمند مطالعه و بررسی بسیار دقیق بود و گائودی در طول چهار دهه کار بر روی کلیسا بیش از صدها ماکت دستساز ساخت تا پیچیدگیهای طرحهایش بیشتر قابل فهم شود.
اما مرگ نابهنگام گائودی در سال 1926 بارسلون را در بهت و سردرگمی فرو برد. ساختوساز عظیمترین پروژه شهر به مدت دو سال متوقف شد. طرحها و ماکتهای گائودی از کلیسا کامل نبودند و این جانشینان او را با چالش عظیمی مواجه میکرد؛ چرا که تا آن زمان تنها حدود 20 درصد از کل بنا ساخته شده بود. آنها میبایست با استفاده از طرحهای به جا مانده از گائودی، به آنچه او بعنوان طرح نهایی کلیسا در سر داشت عینیت میبخشیدند. حفظ نوعی تداوم و وفادار ماندن به دیدگاهها و طرحهای اولیه گائودی، اولویت نسلهای مختلفی از معمارانی شد که پس از مرگ او کار بر روی کلیسای ساگرادا فامیلیا را به عهده میگرفتند.
اما این تنها چالش پیش روی سازندگان این کلیسای عظیم نبود. در سال 1939 و با شروع جنگ داخلی اسپانیا، انقلابیون آنارشیست به محل ساخت کلیسا حمله کرده و تقریبا تمامی طرحها و ماکتهای گائودی را از بین بردند. پس از آرام شدن اوضاع سیاسی کشور، کار ساخت کلیسا دوباره از سر گرفته شد. اما به دلیل مشکلات عدیده اقتصادی و اجتماعی، ساخت بنا بسیار کند پیش میرفت.
نهایتا در اواخر قرن بیستم و با ظهور فناوریهای نوین، ساخت شاهکار پیچیده گائودی سرعت بیشتری گرفت. استفاده از مدلسازیهای کامپیوتری و چاپگرهای سه بعدی باعث شد علاوه بر سرعت، کار ساخت برجهای کلیسا با دقت و ظرافت بیشتری پیش رود.
اما زمان تنها چالش پیش رو برای تکمیل هرچه سریعتر بنای ساگرادا فامیلیا نیست. از همان ابتدا گائودی مصمم بود تا کلیسای ساگرادا فامیلیا با بودجه شخصی ساخته شود و هیچگونه کمک مالی از سوی نهادهای حکومتی و دینی را نمیپذیرفت. این سنت همچنان پابرجاست و تمامی 374 میلیون یورویی که تا به امروز برای ساخت این بنای عظیم هزینه شده از محل نذورات، کمکهای مردمی و فروش بلیط تامین شده است. پیش بینی میشود تکمیل و نگهداری بنا نیازمند بودجهای بالغ بر 25 میلیون یورو در سال باشد.
عدم وجود یک منبع مالی ثابت باعث شده تا در مواقعی خاص همچون فراگیری ویروس کرونا، پروژه ساخت کلیسا با مشکلات مالی شدیدی دست و پنجه نرم کند. اما با وجود تمامی چالشها، به نظر میرسد رویای جاهطلبانه آنتونی گائودی فاصله زیادی تا تکمیل شدن نداشته باشد.
در هرجای بارسلون که باشید، میتوانید حضور پرابهت کلیسای جامع «ساگرادا فامیلیا»را حس کنید. از نمای دور، کلیسا شما را یاد شمعهایی نیمه آب شده بر روی شمعدانی میاندازد. اما هر چقدر به بنای کلیسا نزدیکتر میشوید، زیبایی، شکوه و عظمت آن بیشتر نمایان میشود.
برخلاف سایر کلیساها که دارای یک سردر و ورودی اصلی هستند، لا ساگرادا فامیلیا سه سردر مجزا دارد که هریک به بخش جداگانهای از زندگی حضرت مسیح میپردازند و سبکی متفاوت از معماری را به نمایش میگذارد.
برای بازدید از محبوبترین جاذبه گردشگری بارسلون ابتدا باید از سردر «ولادت عیسی» یا نمای تولد عبور کنید. این نما رو به شرق و محل طلوع آفتاب ساخته شده و نماد تولد عیسی مسیح میباشد.
در این بخش از کلیسا، گذر زمان و ادواری که طی آنها بخشهای مختلف لا ساگرادا فامیلا ساخته شده به خوبی نمایان است. سردر ولادت عیسی قدیمیترین قسمت بنا و تنها بخشی است که در زمان حیات گائودی ساخته شد و علاقه او به طبیعت به زیبایی در این نما مشهود است. در نگاه اول، سردر ولادت ممکن است بدشکل و یا حتی مخوف به نظر برسد، اما از نمای نزدیکتر زیبایی و ظرافت نقش و نگارها و مجسمههای آن شما را حیرتزده خواهد کرد. این سردر، با حکاکیهای پیچیده و تزئینات ظریف، سرشار از المانهای نمادین است.
حیوانات، گیاهان و عناصر آسمانی به زیبایی با مضامین کتاب مقدس آمیخته شده و تصویری هماهنگ و دلانگیز را ایجاد کردهاند. سردر دارای سه رواق جداگانه است که نماد ایمان، امید و نیکوکاری میباشند. در بالای رواقها چهار برج بلند قرار دارند که نمادی از چهار مبشر میباشند.
برروی برج مرکزی درخت زندگی به زیبایی تمام حکاکی شده که نمادی از رشد و زندگی ابدی میباشد و توسط شخصیتهایی از داستان تولد مسیح احاطه شده است.
کلیسای ساگرادا فامیلیا در مجموع 18 برج دارد: هر سردر دارای چهار برج است که نماد 12 حواریون مسیح میباشند. چهار برج بلندتر در بخش مرکزی کلیسا قرار دارند که به انجیلهای چهارگانه اختصاص داده شدهاند و برجی که بر روی محراب کلیسا بنا شده به مریم مقدس اختصاص داده شده است. بلندترین برج در مرکز کلیسا برج مسیح است که پس از تکمیل، ارتفاع آن به 172 متر خواهد رسید و کلیسای لا ساگرادا فامیلیا را به بلندترین بنای مذهبی جهان تبدیل خواهد کرد.
پس از عبور از سردر ولادت عیسی وارد فضای داخلی ساگرادا فامیلیا خواهید شد. فلسفه طبیعتگرایانه گائودی در طراحی فضای داخلی کلیسا نیز بخوبی به چشم میخورد. به محض ورود، چیزی که توجه شما را جلب خواهد کرد، روشنایی خیرهکننده داخل کلیساست. برخلاف ظاهر غارگونهی بنا، فضای داخلی کلیسا غرق نور و روشنی است.
کلیسای ساگرادا فامیلا بر اساس پلن متداول صلیب رومی ساخته شده است – یک راهروی مرکزی که به محراب کلیسا منتهی میشود و دو بازو، که در دو جهت متضاد راهروی مرکزی قرار گرفتهاند. زمانی که وارد شبستان میشوید با ستونهای بلندی روبرو خواهید شد که تا طاق بلند کلیسا بالا رفته و مانند درختها شاخه دواندهاند. ستونهای رنگارنگ و درختگونه کلیسا به گونهای طراحی شدهاند تا جنگلی انبوه را برای شما تداعی کنند. گائودی ستونها را با الهام از شاخههای درخت خرزهره و سطح موجدار سقف کلیسا را با الهام از برگهای درخت ماگنولیا طراحی کرد.
ستونها همچنین با توجه به کاربردشان از مصالح متفاوتی ساخته شدهاند. ستونهای قرمز از سنگ سماق ساخته شده و بخاطر استحکام بالایی که دارند، بیشترین وزن طاقها را به دوش میکشند. ستونهای تیرهتر از سنگ بازالت ساخته شدهاند و ستونهای سفید که نور پنجرهها را بازتاب میدهند از جنس گرانیت هستند.
آنچه ساگرادا فامیلیا را از سایر کلیساها متمایز میکند عدم وجود دیوارنگاره و مجسمه در فضای داخلی کلیساست. گائودی با استفاده از نور طبیعی تابلویی زیبا و متحرک از رنگها و سایهها را خلق کرده است. نور از داخل شیشههای رنگی به درون کلیسا سرازیر شده و ستونها، دیوارها و کف را غرق دریایی از رنگ میکند.
در امتداد شبستان که قدم بردارید، در بخش شرقی کلیسا پنجرهها عمدتا به رنگ سبز و آبی هستند و نور صبحگاهی را به داخل منعکس میکنند. گائودی معتقد بود نور صبح سرد است و بنابراین از رنگهای سرد برای این شیشهها استفاده کرده است. در مقابل، در بخش غربی شبستان از رنگهای گرمی چون زرد، قرمز و نارنجی برای پنجرهها استفاده کرده است. زیرا طبق باور او، نور عصرگاهی که به داخل سرازیر میشود گرم است. توصیه میکنیم چند دقیقهای را بر روی نیمکتهای چوبی کلیسا بنشینید و از بازی زیبای نور و سایهها لذت ببرید. با نگاه خود تنههای سنگی درختان کلیسا را دنبال کنید تا به طاق سراسر نور و روشنی کلیسا برسید و از این همه نبوغ، خلاقیت و پشتکار لذت ببرید. پس از گشت و گذار در میان ستونهای برافراشتهی کلیسا، وارد راهرویی میشوید که شما را به سمت سردر مصائب خواهد برد. در امتداد راهرو ابزار و وسایل مختلفی به نمایش گذاشته شدهاند که توسط گائودی برای استفاده در کلیسا طراحی و ساخته شده بودند.
در امتداد راهرور به سمت جنوب غرب حرکت کرده و به دو در برنزی عظیم با کتیبههایی زیبا میرسید. از دروازه عبور کنید و حالا شما در زیر «سردر مصائب» هستید.
سردر مصائب که در اواخر قرن بیستم ساخته شده است، برخلاف سردر ولادت عیسی، ظاهر مدرنتری دارد. نمای سردر شگرف و خشن است و رنج و مرگ عیسی را به تصویر میکشد. مجسمههایی که در این قسمت از کلیسا استفاده شدهاند خشک و سرد هستند و زاویههای خشن آنها حس رنج و فداکاری را القا میکند. هدف از طراحی این سردر برانگیختن حس ترس و تأمل در بیننده بوده و بازتابی زیبا از سختی و اندوه مرگ مسیح میباشد. سردر مصائب ظاهری ساده، پراکنده و تقریباً اسکلتگونه دارد که به وسلیه شش ستون بزرگ حمایت شده و به نما ظاهری باشکوه و غمانگیز میبخشد.
در کنار سردر مصائب، درب خروجی مجموعه قرار دارد. اما پیشنهاد میکنیم به این زودی مجموعه را ترک نکنید. مسیر پلهها را دنبال کرده و به زیر ساختمان کلیسا بروید و از موزه تماشایی ساگرادا فامیلیا دیدن کنید.
میتوانید در اینجا از ماکتها و طرحهای اولیه گائودی دیدن کرده و اطلاعات جالبی را در مورد روند ساخت کلیسا و تکامل آن به شکل امروزی کسب کنید. همچنین در کنار موزه یک کتابفروشی قرار دارد که بازدید از آن خالی از لطف نیست.
اگر به دنبال خرید سوغات هستید میتوانید یادگاریهای زیبایی را در اینجا پیدا کنید که نسبت به فروشگاههای داخل شهر قیمت مناسبتری هم دارند.
«سردر شکوه» که اصلیترین و عظیمترین سردر کلیسا بشمار میآید همچنان در دست ساخت است. این سردر که نمادی از شکوه ابدی عیسی مسیح میباشد به گونهای طراحی شده که حسی از ابهت و احترام را القا کند. این سردر شامل یک ورودی بزرگ با هفت باب میشود که نمادی از هفت آئین بشمار میروند. سردر همچنین بصورت پلکانی بالا میرود تا رستاخیز مسیح را به تصویر بکشد.
از نظر گائودی، کلیسا پیوندی است میان آسمان و زمین؛ مکانی برای مردم تا بیشتر به خدا احساس نزدیکی کنند. نمای بیرونی کلیسا با مجسمههایی طراحی شده است که یکصدا داستان مسحیت را روایت میکنند. از گیاهان و جانواران سردر ولادت گرفته تا چهرههای خشن و قدرتمند سردر مصائب، تمامی جزئیات در خدمت خلق روایت و ارتقای اهمیت معنوی بنا هستند. فضای داخلی بنا نیز در هماهنگی با طبیعت و با الهام از اشکال و ساختارهای آن طراحی شده است. لا ساگرادا فامیلیا میراث ماندگار گائودی و گواهی باشکوه و زیبا بر خلاقیت و پشتکار اوست.
امیدواریم اگر به اسپانیا سفر کردید حتما فرصت بازدید از این شاهکار معماری را داشته باشید و بتوانید از نزدیک با بینش عمیق هنری و معنوی آنتونی گائودی آشنا شوید.
شاهکاری رنگارنگ از گائودی با معماری منحصربهفرد و مناظر زیبا از بارسلون
یکی از مهمترین میدانهای بارسلون با فوارههای دیدنی و دسترسی به جاذبههای مشهور
بنایی باشکوه از قرن ۱۹ با معماری نئوکلاسیک در کنار بندر بارسلون
خیابانی زنده و پرجنبوجوش با کافهها، هنرمندان خیابانی و فضایی توریستی
ساحلی شنی با فضایی آرام، امکانات تفریحی و چشماندازی زیبا از دریای مدیترانه
عضو خبرنامه شوید و جدیدترین تورها و تخفیفات تکرارنشدنیمان را بلافاصله دریافت کنید